آفت دهان به زخم های دردناکی گفته می شود که در لایه موکوسی دهان و به صورت مکرر ایجاد می شود. زخم آفتی به طور معمول یک زخم گرد یا بیضی شکل مکرر در داخل دهان و در ناحیه ای است که پوست به صورت محکم به استخوان زیرین متصل نشده است، مانند داخل لب ها و گونه ها یا زیر زبان و رنگ این زخم ها معمولا زرد یا قرمز می باشد.
زخم های آفتی همچنین می توانند دستگاه تناسلی زنان و مردان را تحت تأثیر قرار دهند. آفت مکرر دهان اغلب یک زخم جزئی هستند ، اما در برخی از افراد با مشکلات بهداشتی قابل توجهی همراه هستند.
این نوع زخم ها معمولا همیشه در قسمت داخلی دهان ایجاد می شوند و با زخم های روی لب و قسمت بیرونی پوست دهان تفاوت دارند. تقریبا 20 درصد از افراد هر جامعه ای معمولا به این نوع زخم ها مبتلا هستند و این زخم ها به صورت دوره ای و در زمان های مختلف در دهان آن ها دیده می شود.
آفت مکرر دهان معمولاً اولین بار در کودکی یا نوجوانی ظاهر می شود و بیشتر از مردان بر زنان تأثیر می گذارد. جالب اینجاست که سیگار کشیدن ممکن است از ایجاد آفت جلوگیری کند، حتی اگر سیگار کشیدن باعث بدتر شدن بسیاری از شرایط دهانی و پوستی شود.
سایر عواملی که می توانند علائم مشابه با آفت مکرر دهان داشته باشند نیز باید در هنگام تشخیص و درمان این وضعیت مورد بررسی قرار بگیرند. این عوامل شامل هرپس سیمپلکس، هرپانژینا، اریتم چند شکلی، فوران دارویی ثابت و موارد مشابه دیگر می باشد.
چه عواملی باعث ایجاد آفت مکرر دهان می شوند؟
دلیل دقیق ایجاد آفت مکرر دهان هنوز به طور واضح مشخص نشده است. تقریباً 40٪ افرادی که به زخم آفت مبتلا می شوند ، سابقه خانوادگی زخم آفت دارند. تفکر فعلی در مورد این زخم ها این است که سیستم ایمنی بدن توسط برخی از عوامل خارجی آشفته شده و در برابر پروتئین موجود در بافت مخاطی واکنش غیر طبیعی ایجاد می کند.
عواملی که به نظر می رسد باعث شیوع آفت مکرر دهان می شوند، عبارتند از:
- استرس عاطفی و کمبود خواب
- به عنوان مثال ضربه مکانیکی ، خود گزیدگی و موارد مشابه
- کمبود تغذیه ای ، به ویژه ویتامین B ، آهن و اسید فولیک و همچنین کم خونی احتمالی
- غذاهای خاص از جمله شکلات
- مراجعه به دندانپزشک. از علت های اصلی ایجاد آفت دهان بعد از مراجعه به دندانپزشکی، حساسیت دهان شما به مواد دندانپزشکی ،کشش دیواره دهان و لب ها که باعث ایجاد زخم در گوشه لب می شود و همچنین استرس ناشی از مراجعه به دندانپزشک و سایش دیواره دهان توسط دندان ها تیز و لب پریده هم از جمله مواردی است که باعث ایجاد آفت های مکرر در دهان در اثر مراجعه به دندانپزشک می شود.
- خمیر دندان های خاص که ممکن است مربوط به وجود سولفات سدیم لوریت در آن ها باشد (ترکیب کف کننده خمیر دندان)
- قاعدگی
- داروهای خاص از جمله نیکوراندیل که برای آنژین تجویز می شود
- عفونت های ویروسی. یکی از شایع ترین ویروس های ایجاد کننده، هرپس سیمپلکس می باشد که می تواند منجر به ایجاد زخم دهان در کودکان و برخی از بزرگسالان شود. عفونت دندان و لثه نیز ممکن است باعت ایجاد آفت دهانی شود اما این موضوع به ندرت دیده می شود.
- برخی مشکلات خونی و یا بیماری های پوستی و تناسلی
آفت دهان در کودکان می تواند در اثر موارد زیر ایجاد شده باشد:
- سیستم ایمنی ضعیف شده
- داشتن آلرژی به برخی مواد غذایی، مثل قهوه، شکلات، پنیر، آجیل و برخی از میوه های خاص
- استرس
- ویروس و باکتری ها
- زخم دهان
- تغذیه ضعیف
- برخی داروهای خاص
- حساسیت به مواد ترمیم دندان
- مشکلات ایجاد شده در اثر سیم های ارتودونسی
یکی دیگر از مواردی که می تواند باعث آفت مکرر دهان شود، تضعیف سیستم ایمنی می باشد. سیستم ایمنی شما در اثر عوامل مختلفی می تواند تضعیف شود. این تضعیف به طور مثال می تواند در اثر وجود ویروس HIV در بدن شما باشد و یکی از راه های شک کردن به وجود این ویروس در بدن یک فرد، همین عارضه آفت دهان می باشد.
از دیگر عوامل ضعیف کننده سیستم ایمنی می توان به شیمی درمانی اشاره کرد. در بیشتر سرطان ها، افراد برای اینکه از عوارض ناشی از پیشرفت سلول های سرطانی جلوگیری کنند، باید شیمی درمانی شوند. این شیمی درمانی باعث تضعیف سیستم ایمنی و بروز آفت های مکرر دهان می شود.
چه آزمایشاتی باید برای آفت مکرر دهان انجام شود؟
بیشتر افراد مبتلا به زخم جزئی آفتی گاه به گاه نیازی به آزمایش ندارند. اگر حملات مکرر زخم های دهانی متعدد یا شدید یا آفتوز پیچیده وجود داشته باشد، این آزمایشات می تواند انجام شود.
آزمایش خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شمارش سلول های خونی، آهن ، B12 و فولات
- آزمایشات آنتی بادی گلوتن برای بیماری سلیاک
- آزمایش کالپروتکتین مدفوع برای بیماری کرون
- تهیه سواب برای بررسی میکروبیولوژی وجود کاندیدا آلبیکنس ، ویروس هرپس سیمپلکس و ارگانیسم های وینسنت و ارزیابی این میکروب ها در این نمونه.
انواع آفت های دهانی
آفت های ضعیف و معمولی از جمله شایع ترین زخم های دهان هستند که می توانند در داخل گونه ها، بر روی لب ها، زبان، لثه ها و به ندرت بر روی سقف دهان ایجاد شوند.
بیشتر زخم های دهان به اندازه نوک یک مداد هستند و ممکن است گاهی اوقات به صورت متعدد در کنار هم ظاهر شوند و ممکن است به صورت هم زمان بین چهار تا شش زخم در دهان شما ایجاد شود. زخم های بزرگ حاد تر بوده و بهبود یافتن آن ها پروسه ای طولانی تر خواهد داشت.
آفت مکرر دهان در مادران باردار به دلیل تغیر در هورمون های بدن و یا حساسیت به مواد غذایی و بعضی داروها ممکن است ایجاد شود.
این موضوع به تنهایی نمی تواند جای نگرانی باشد. اما نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که خانم های باردار باید مطمئن شوند که این عارضه آفت است و زخم خطرناک دیگر نیست. اگر زخم در دهان به مدت طولانی وجود داشته و بهبود نیافته باشد، شما باید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید. با توجه به نقش تغذیه در سلامتی به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله هایی که برای بهبود روش تغذیه در پایگاه آموزشی پرسی موجود است را نیز مطالعه کنید.
